کد مطلب:47944 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

چرا بعضي از سورهها مانند ق، ص، ن يك حرفي و يس، طه و حم دو حرفي و دخان، زخرف و بروج چهار حرفي و احقاف، حجرات و تغابن پنج حرفي و انشراح، مجادله و انشقاق شش حرفي است؟ رمز آيههاي فوق از طريق خداوند كريم چه بوده است؟

ابتدا يادآور ميشويم كه سورهاي به ن و حم نامبردار نيست و اين دو، مانند ق، ص، طه و يس حروف مقطعه هستند. به ديگر سخن، نام برخي از سورهها براساس حروف مقطعة آنهاست مانند سورة ق و يس و...; بنابراين، در يك حرفي يا شش حرفي بودن نام سورهها حكمت خاصي وجود ندارد.

اما دربارة حروف مقطعه و تعداد آنها، هر چند تفسيرهاي گوناگوني ارائه شده ـ كه در ذيل به آنها اشاره ميشود ـ ولي هنوز مفسران مشهوري چون علامه آنها را رمزي بين خدا و پيامبرش ميداند كه معاني آنها براي بشر كشف نشده است.

حروف مقطعه در آغاز 29 سوره از قرآن كريم آمده و از مختصّات قرآن است و در ساير كتابهاي آسماني مانند تورات و انجيل سابقه ندارد.( تفسير تسنيم، آيةالله جوادي آملي، ج 2، ص 64، مركز نشر اسرأ. ) درباره اين حروف تاكنون آراي متفاوتي از سوي مفسران ابراز شده و در برخي از منابع تا 20 نظر نقل گرديده است ولي در اين پاسخ به دليل رعايت اختصار و يا ضعف برخي از آرأ، از ذكر تمامي آنها خودداري شده و تنها به هفت نظر بسنده شده است:

1. حروف مقطعه از متشابهاتي است كه علم آن مخصوص خداوند سبحان است و درك حقيقت آن براي غير او ممكن نيست.

2. حروف مقطعه، اجزاي اسم اعظم الهي است و اگر به درستي و از روي بصيرت تركيب شود، اسم اعظم ظهور ميكند (اسم اعظم، نامي است كه با آن ميتوان در جهان هستي، تصرف كرد و انسانهاي عادي به معرفت آن دسترسي ندارند).

3. اين حروف براي تنبيه و اسكات كافران بوده است; آنان به يكديگر سفارش ميكردند كه به قرائت قرآن پيامبر9 گوش فرا ندهند: لاَتَسْمَعُواْ لِهَـَذَا الْقُرْءَانِ وَ الْغَوْاْ فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَغْلِبُون(فصلت، 26).

از اينرو خداوند در آغاز برخي از سورهها اين حروف را نازل كرد تا كافران با شنيدن آنها كه نه نظم بود و نه نثر، و چون بيسابقه بود اعجابشان را بر ميانگيخت، ساكت شوند و گوش فرا دهند.

4. اين حروف نشانه غلبه آنها در كلمات آن سور است; يعني سورههاي مشتمل بر حروف مقطعه، درصد حروف مزبور نسبت به ساير حروف آن سوره، بيشتر از همين درصد در ساير سورهها است و اين خود يك معجزه است.

5. حروف مقطعه، رمز و سرّي است ميان خداي سبحان و رسولاكرمو مراد از آن فهماندن به ديگران نيست و بايد از باب ايمان به غيب آن را پذيرفت.

6. خداوند متعال با اين حروف تحدّي (همآوردطلبي) كرده است و آوردن اين حروف در صدر سورهها از قبيل شمارش و بيان حروف الفباست و بدين معناست كه شما اگر در معجزه و الهي بودن قرآن ترديد داريد، با همين حروف كه قرآن از آن فراهم آمده، كتابي همانند قرآن و يا دست كم سورهاي مانند سورههاي اين كتاب الهي پديد آوريد.

7. علاّمه طباطبايي;، نظر ويژهاي در اينباره ارائه نموده كه شايان تأمل است; ايشان ميفرمايند: با تدبّر در سورههايي كه حروف مقطعه همسان دارد، روشن ميشود كه سورههاي داراي حروف مقطعة مشترك، در مضامين و سياقها نيز با يكديگر مشابه و متناسب است و اين تشابه ويژه ميان سورههاي مزبور مشاهده ميشود; مثلاً در سورههاي داراي حم آيههاي اوّل آن با عبارت تنزيلالكتاب و يا عباراتي كه اين معنا را ميرساند، شروع شده و يا سورههايي كه با الم آغاز شده، در سورههايي مثل اعراف كه با المص شروع شده مطالبي را كه در سورههاي الم و سوره صاد ميباشد، در خود جمع كرده و نيز در سورة رعد، كه با حروف المر شروع شده، مطالب هر دو قسم سورههاي الم ـ الر وجود دارد; از اينجا استفاده ميشود كه اين حروف، رموزياند بين خداي تعالي و پيامبرش كه معناي آنها از ما پنهان است و فهم عادي ما راهي به درك آنها ندارد، مگر به همين مقدار كه حدس بزنيم ميان اين حروف و مضاميني كه در سورههاي هر يك آمده ارتباط خاصي وجود دارد.( ترجمه تفسير الميزان، موسوي همداني;، ج 18، ص 6ـ8، دفتر انتشارات اسلامي. )

گفتني است: روايات تفسيري معتبر، معاني گوناگوني براي حروف مقطعه بيان ميكند و چون اينها از قبيل مثبتات است، بدين معنا كه هر يك امري را اثبات ميكند و هيچ يك مفاد ديگري را نفي نميكند، پس مطالب آنها قابل جمع است و ممكن است همه آنها درست باشد.( ر.ك: تفسير تسنيم، آيةالله جوادي آملي، ج 2، ص 69ـ129، مركز نشر اسرأ. )